Điều gì khiến cột sắt không gỉ sét suốt ngàn năm ở Ấn Độ, vẫn đứng hiên ngang trước thử thách khốc liệt của thời gian…?

Cột sắt không gỉ, Qutub Minar nằm trong nhà thờ Hồi giáo Quwwat-ul-Islam ở New Delhi. Nơi này trở thành kỳ quan cổ đại nổi tiếng nhất Ấn Độ. Cây cột sắt nặng khoảng 6 tấn, cao 7,21m, đường kính 41 cm. Qutub Minar xây dựng dưới thời Chandragupta II, một trong những Hoàng đế quyền lực nhất vương triều Gupta.

Điều đáng nói, chịu nhiều khắc nghiệt ngoài trời nhưng chẳng hề dấu hiệu han gỉ. Trong nhiều thập kỷ, các nhà khoa học trên khắp thế giới đưa ra nhiều giả thiết về đặc tính bất thường ấy. Cuối cùng, bí ẩn về cột sắt không gỉ ngàn năm ở Ấn Độ đã hé lộ…

Trước kia, người ta tin, cây cột sắt không gỉ làm từ thứ kim loại kỳ bí nào đó. Trong khi, có giả thiết viễn tưởng rằng, nó đã dùng kỹ thuật đến từ tương lai. Sau này, các nhà luyện kim tại Kanpur IIT đã giúp mọi thứ về cây cột sắt không gỉ tỏ tường trong một bài báo đăng trên tạp chí Current Science.

Xem thêm: Đừng sống ảo ở ngôi đền Akshardham vĩ đại tại Ấn Độ

Lý giải khoa học về hiện tượng kỳ lạ ở cột sắt Qutub Minar

“Minh chứng sinh động nhất về kỹ thuật luyện kim của người Ấn Độ cổ đại”. R Balasubramanian, đồng tác giả của nghiên cứu gọi cây cột này giải thích. Cây cột sắt không gỉ này tráng lớp bảo vệ gọi là Misawite.

Đó là một oxyhydroxit sắt. Một hàng rào ngăn cách kết dính bên cạnh mặt phân cách giữa kim loại và gỉ sẽ hình thành. Hàm lượng phốt pho cao trong sắt giúp tạo nên lớp Misawite… Sắt dùng làm cột Qutub Minar chứa tới 1% phốt pho. Trong khi, sắt hiện đại có hàm lượng phốt pho dưới 0,05%.

Tiến sĩ Balasubramaniam thuộc Viện Công nghệ Ấn Độ nói, người Ấn Độ xưa chỉ dùng búa đập để đẩy phốt pho từ lõi sắt ra. Thay vì giống như ngày nay, loại bỏ phốt pho khỏi sắt như cách thức của những nhà máy luyện kim. Phương thức luyện kim hiện đại khiến hàm lượng phốt pho trong sắt còn nhiều. Điều đó dẫn tới hình thành lớp bảo vệ Misawite, làm tăng độ cứng, sự chống gỉ của sắt. Tuy vậy, lớp Misawite đó mỏng manh, dễ bị phá hủy bởi tác động của con người.

Bảo vệ cột sắt không gỉ ngàn năm tại Ấn Độ

Người Ấn tin rằng, vòng tay ôm cột, chạm các đầu ngón tay vào nhau sẽ gặp nhiều hạnh phúc. Vì thế, ngày càng có nhiều người tới đây chỉ để thực hiện điều này. Dưới tác động của con người trong suốt thời gian qua, cây cột sắt có dấu hiệu biến đổi màu. Thậm chí, tình trạng tồi tệ này dễ nhận ra bằng mắt thường ở cột sắt Qutub Minar.

Misawite là sự bảo vệ tự nhiên chống gỉ cho sắt. Khi khách tham quan liên tục cọ xát quần áo. Họ vô tình hủy lớp bảo vệ giúp cho cột sắt Qutub Minar không gỉ suốt hàng nghìn năm qua. Nhà chức trách đã nhận ra bất cập này, dựng hàng rào bảo vệ tuyệt tác vĩ đại này.

Xem thêm: 7 bất ngờ khi trở lại du lịch Ấn Độ sau Covid-19

Cột sắt không gỉ Qutub Minar ở đâu?

“Cột sắt Delhi” mấy ngàn năm tuổi nằm tĩnh lặng giữa sân giáo đường Quwwatul-Islam. Công trình này thuộc khuôn viên danh thắng tháp Qutub Minar nổi tiếng bậc nhất thủ đô New Dehli, Ấn Độ.

Địa điểm du lịch New Delhi này từng gây ấn tượng mạnh mẽ trên độ cao 72,5m. Tháp Qutub Minar xây dựng từ năm 1311, dưới triều vua Qutb-ud-din Aybak. Ngọn tháp độc đáo sở hữu lối chạm khắc cực kỳ tinh tế. Với kiến trúc đá cẩm thạch, sa thạch đỏ lộng lẫy, Qutub Minar là điểm đến hoàn hảo.