Là một quốc gia nổi tiếng về sự sạch sẽ, Nhật Bản khiến không ít khách quốc tế ngạc nhiên khi thùng rác công cộng lại vô cùng hiếm hoi, đặc biệt tại các khu vực đông người.
Giáo sư Chris McMorran – chuyên gia nghiên cứu Nhật Bản tại Đại học Quốc gia Singapore – chia sẻ rằng ông thường xuyên nhận được câu hỏi từ sinh viên: "Vì sao đất nước Nhật lại sạch đến vậy dù ít thùng rác?"
Theo khảo sát của Cơ quan Xúc tiến Du lịch Nhật Bản (JNTO) đầu năm nay, có tới 22% khách quốc tế coi việc thiếu thùng rác là một trong những bất tiện lớn nhất khi đến đây – vượt qua cả rào cản ngôn ngữ hay tình trạng quá tải tại các điểm du lịch.
Rubin Verebes – du khách đến từ Hong Kong – kể lại trải nghiệm không mấy dễ chịu trong lần đầu ghé Nhật vào tháng 4/2024, khi anh không thể tìm thấy thùng rác kể cả tại các cửa hàng tiện lợi.
“Cả ngày tôi phải mang theo rác bên người cho tới khi quay về khách sạn”, anh chia sẻ.
Tháng 5 vừa qua, lần đầu tiên sau gần 4 thập kỷ, Công viên Nara đã đặt lại thùng rác – phản ứng trước tình trạng khách du lịch tăng mạnh và việc xả rác ngày càng nhiều.
Xem thêm: Tour Nhật Bản mùa hè – Những trải nghiệm truyền thống và lễ hội không thể bỏ lỡ
Đối với một bộ phận du khách, sự vắng bóng của thùng rác lại là một phần đặc trưng độc đáo trong văn hóa Nhật. Theo Giáo sư McMorran, điều này bắt nguồn từ tư duy coi việc giữ gìn vệ sinh môi trường là “trách nhiệm của mỗi cá nhân” chứ không phải nghĩa vụ của chính quyền địa phương. Với nhiều người nước ngoài – nhất là những ai có thói quen ăn nhanh tại các cửa hàng tiện lợi – điều này có thể gây khó hiểu hoặc phiền phức.
Ở Nhật, người ta hiếm khi vừa đi vừa ăn. Hành vi này thậm chí còn bị coi là thiếu lịch sự tại nhiều thành phố. Thay vào đó, người dân thường mang đồ ăn về nhà hoặc nơi làm việc để dùng, sau đó mới vứt rác. Trong trường hợp cần ăn ngoài đường, họ chuẩn bị sẵn túi đựng rác để mang về. “Người Nhật đã quá quen với việc giữ rác lại và tự xử lý, thiếu thùng rác không phải vấn đề đối với họ”, Giáo sư McMorran nhấn mạnh.
Cũng vì lẽ đó, hệ thống thùng rác công cộng không phải là ưu tiên trong chính sách của các đô thị tại Nhật. Tại thành phố du lịch Nara – nổi tiếng với đàn hươu hoang dã – tình trạng xả rác từng dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Vào năm 2019, 9 con hươu đã chết do ăn phải túi nhựa do du khách bỏ lại. Để tránh tình trạng này, thành phố đã loại bỏ toàn bộ thùng rác trong công viên từ năm 1985.
Tuy nhiên, khi lượng khách du lịch tăng nhanh trong những năm gần đây, Nara buộc phải lắp đặt lại một số thùng rác sử dụng năng lượng mặt trời, kèm thông điệp “save the deer” (Hãy bảo vệ hươu nai) nhằm nhắc nhở du khách không xả rác tùy tiện.
Tại Tokyo, khu phố sôi động Shibuya từng gặp rắc rối với lượng rác tăng vọt trong dịp lễ Halloween. Để giảm tình trạng này, chính quyền địa phương đã ban hành lệnh cấm uống rượu trên phố. Trên mạng xã hội, nhiều video chia sẻ mẹo “truy tìm thùng rác” ở Nhật, trong đó gợi ý các máy bán hàng tự động thường có kèm theo thùng rác nhỏ bên cạnh.
Ngoài yếu tố văn hóa, lý do an ninh cũng khiến Nhật Bản hạn chế bố trí thùng rác nơi công cộng. Sau vụ tấn công bằng khí độc sarin tại ga tàu điện ngầm Tokyo năm 1995 khiến 14 người thiệt mạng, nhiều thùng rác trong ga bị tháo bỏ. Các thùng rác còn lại cũng chuyển sang dùng túi nhựa trong suốt để tiện kiểm tra, thay vì loại kim loại kín. Đến năm 2004, sau loạt đánh bom ở Madrid, một số tuyến đường sắt ở Nhật tiếp tục cắt giảm thùng rác vì lý do an toàn.
Thêm một yếu tố khiến việc đặt thùng rác công cộng trở nên khó khăn là hệ thống phân loại rác phức tạp của Nhật. Có khu vực chia rác thành tới 20 loại khác nhau, khiến việc thu gom tại nơi công cộng càng thêm phức tạp, kém hiệu quả.
Với du khách, nếu không biết vứt rác ở đâu, một giải pháp văn hóa chính là sử dụng furoshiki – loại khăn vuông truyền thống thường dùng để gói đồ. Vừa có thể đựng rác tạm thời, vừa là món quà lưu niệm đặc sắc mang đậm tinh thần Nhật Bản.
Paul Christie – CEO công ty du lịch Walk Japan – cho rằng sự thiếu vắng thùng rác nơi công cộng không chỉ là hiện tượng mà còn phản ánh một nét đẹp văn hóa:
“Người Nhật luôn trân trọng sự sạch sẽ và sẵn lòng cùng nhau giữ gìn. Chính tinh thần đó đã giúp đất nước họ luôn gọn gàng, ngăn nắp và đáng nể”, ông nói.
.png)
.jpg)
