Tại Thổ Nhĩ Kỳ, việc uống cà phê không chỉ đơn giản là thưởng thức một tách đồ uống, mà còn gắn liền với yếu tố văn hóa và tín ngưỡng. Khi đã nhấp cạn tách cà phê, người dân thường úp ngược chiếc tách lên đĩa, chờ nguội rồi “giải mã” những hình thù còn sót lại trong bã để tìm kiếm thông điệp về tương lai.
Ở đây, cà phê được coi như mang theo một phần định mệnh. Gọi cà phê Thổ Nhĩ Kỳ chỉ là một loại đồ uống thì quả thật chưa đủ, bởi nó còn là một nghi lễ, một dịp trò chuyện và đôi khi là cả một hình thức bói toán. Theo bà Seden Dogan – giảng viên Đại học Nam Florida, người gốc miền Bắc Thổ Nhĩ Kỳ – cà phê quê hương bà giống như một “cây cầu” kết nối con người trong những khoảnh khắc vui buồn. Trong văn hóa giao tiếp, khi người Thổ muốn gặp nhau, họ thường mời “đi cà phê”, đồng nghĩa với một buổi trò chuyện thân mật bên tách cà phê nóng.
Nghệ thuật pha chế tỉ mỉ
Cà phê Thổ Nhĩ Kỳ được pha trong bình nhỏ có cán dài gọi là cezve, nấu trên than hồng hay thậm chí trên cát nóng. Bột cà phê siêu mịn được đun chậm, tạo nên hương vị đậm đà cùng lớp bọt mịn phía trên – yếu tố thể hiện chất lượng. Một tách cà phê chuẩn mực phải nóng hổi, còn nguyên lớp bọt, đi kèm một ly nước lọc để làm sạch vị giác và một viên kẹo lokum ngọt ngào cân bằng vị đắng.
Khác với espresso, cà phê Thổ Nhĩ Kỳ được nhấp từng ngụm chậm rãi, thong thả. Chính cách uống này giúp phần bã lắng xuống đáy tách, chuẩn bị cho nghi thức tasseography – nghệ thuật “đọc bã cà phê”.
.jpg)
Xem thêm: Trekking ở thung lũng Ihlara, Cappadocia – “Grand Canyon” của Thổ Nhĩ Kỳ
Bói toán qua bã cà phê
Khi cà phê đã uống hết, chiếc tách được úp xuống đĩa, để nguội. Những hình dạng tạo thành từ phần bã được diễn giải như một “ngôn ngữ biểu tượng”: hình cá tượng trưng cho may mắn, còn hình chim báo hiệu chuyến đi xa. Theo tác giả Kylie Holmes trong cuốn Nghệ thuật cổ xưa của Tasseography, đây là một hoạt động mang tính vui vẻ, cộng đồng, chứ không đặt nặng yếu tố bói toán trong Hồi giáo.
Nhiều người xem việc “đọc bã” như một thú vui gắn liền với tách cà phê. Nó cũng là cách kể chuyện độc đáo: đôi khi chỉ một giờ đồng hồ đọc bã cũng đủ để dệt nên hàng loạt câu chuyện, thường thiên về điềm lành, bởi ai cũng thích nghe những điều tốt đẹp về bản thân.
Trong phong tục hôn nhân, cà phê còn mang một vai trò thú vị. Cô dâu tương lai sẽ tự tay pha cà phê mời chú rể cùng gia đình. Đặc biệt, nếu cô thêm một lượng muối đáng kể vào tách của chú rể, đây được xem như phép thử tính cách. Nếu anh chàng uống hết mà không than phiền, điều đó chứng minh sự kiên nhẫn và trưởng thành – những phẩm chất cần có để trở thành người bạn đời lý tưởng.
Hành trình lịch sử của cà phê Thổ Nhĩ Kỳ
Cà phê Thổ Nhĩ Kỳ xem là “tổ tiên” của nhiều loại cà phê hiện đại. Với lịch sử gần 500 năm, loại cà phê này đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể. Nguồn gốc của nó bắt đầu từ Yemen, nơi các tu sĩ Sufi thế kỷ 15 uống cà phê để tỉnh táo suốt đêm cầu nguyện. Khi Sultan Süleyman chiếm Yemen năm 1538, cà phê nhanh chóng du nhập vào Đế quốc Ottoman và chỉ sau một năm đã phổ biến ở Constantinople (Istanbul ngày nay). Đến thập niên 1550, những quán cà phê đầu tiên xuất hiện, trở thành điểm hẹn văn hóa – xã hội của người dân.
Cách pha chế cũng khác biệt: cà phê không “pha” mà được “nấu” trực tiếp trong nước, tạo thành thức uống không cần lọc. Tuy nhiên, các quán cà phê từng gây tranh cãi dữ dội. Một số lãnh đạo tôn giáo và chính trị xem chúng như nơi gieo mầm cho các hoạt động phản kháng, thậm chí ban hành lệnh cấm trong nhiều năm. Nhưng theo thời gian, các quán cà phê vẫn tồn tại và dần trở thành một phần đời sống của người Thổ.
Trải nghiệm cà phê ở Istanbul
Ngày nay, để có trải nghiệm chân thực, du khách nên tìm đến những quán pha cà phê bằng cezve trên cát nóng. Một tách cà phê đúng chuẩn phải sánh đặc, lớp bọt mịn, kèm một ly nước và một viên lokum. Ở Istanbul, những địa chỉ được gợi ý gồm Hafız Mustafa, Mandabatmaz trên phố İstiklal hay Nuri Toplar tại chợ Ai Cập. Nếu muốn một phong vị hiện đại hơn, Hacı Bekir ở quận Kadıköy cũng là điểm đến thú vị.
Đặc biệt, khu Sultanahmet nổi tiếng với dịch vụ “đọc bã cà phê” cho du khách. Tuy vậy, theo lời khuyên của người dân bản địa, trải nghiệm tuyệt vời nhất vẫn là nhờ một người Thổ Nhĩ Kỳ thực thụ “giải mã” câu chuyện đang nằm dưới đáy tách cà phê của bạn.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).jpg)
(1).jpg)
